- فرش ماشینی
انتخاب بر اساس شانه
انتخاب بر اساس طرح
- کناره
- قالیچه
- پیشنهادت شگفت انگیز
تفاوت فرش عشایری و روستایی | راهنمای کامل برای تشخیص
هنر فرش بافی، ریشه در عمق تاریخ و فرهنگ غنی ایران دارد و ایرانیان از گذشته دور به مهارت و ظرافت در بافت این دستبافته‌های ارزشمند شهرت جهانی داشته‌اند. با گذر زمان و تحولات سبک زندگی، فرش‌های دستباف ایرانی نیز دستخوش تغییرات بسیاری شده‌اند. به طور کلی، فرش‌های دستباف ایرانی را می‌توان به سه دسته اصلی عشایری، روستایی و شهری تقسیم‌بندی کرد. فرش‌های عشایری که حاصل ذوق سرشار و خلاقیت عشایر کوچ‌رو هستند، طرح‌هایی بدیع و ذهنی دارند که از دل طبیعت و زندگی عشایری نشأت می‌گیرند. رنگ‌های زنده و طبیعی این فرش‌ها، اغلب از مواد گیاهی و معدنی استخراج شده و بافت ساده و کاربردی آن‌ها، نمادی از سبک زندگی کوچ‌نشینی و نیازهای روزمره عشایر است.
تفاوت فرش عشایری با روستایی با وجود شباهت های ظریفی که دارند بسیار مشهود می باشد. در حالی که هر دو نوع فرش ریشه در طبیعت و زندگی ساده دارند، تفاوت فرش عشایری و روستایی در میزان پیچیدگی طرح‌ها و تنوع رنگ‌ها مشهود است. فرش‌های روستایی، برخلاف فرش‌های عشایری که اغلب طرح‌های ذهنی و انتزاعی دارند، بیشتر به طرح‌های هندسی و گیاهی تمایل دارند. همچنین، پالت رنگی فرش‌های روستایی گسترده‌تر بوده و اغلب از رنگ‌های طبیعی مانند گیاهی و معدنی بهره می‌برند. این ویژگی‌ها به فرش‌های روستایی جلوه‌ای شاداب‌تر و تزئینی‌تر بخشیده است. در مجموع، هر کدام از این سه نوع فرش دستباف، یعنی عشایری، روستایی و شهری، بازتابی از سبک زندگی، فرهنگ و هنر جوامع مختلف هستند.
فرش دستباف عشایری
برای درک بهتر تفاوت فرش عشایری و روستایی، ابتدا باید به بررسی جداگانه هر یک از این دو نوع فرش پرداخت. عشایر در مشرق زمین، از ترکیه تا ایران، سابقه‌ای طولانی در بافت فرش دستباف دارند. این فرش‌ها که در ابتدا کاربردی روزمره داشتند، امروزه نیز با حفظ اصالت خود تولید می‌شوند. فرش‌های روستایی نیز روایتی مشابه دارند. اگرچه هر دو نوع فرش ریشه در سنت و کاربرد دارند، اما تفاوت فرش عشایری و روستایی را می‌توان در مواردی مانند طرح‌ها، رنگ‌ها و مواد اولیه به وضوح مشاهده کرد. به طور کلی، فرش‌های عشایری را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد:
آثار بدیع: فرش‌های بی‌نظیر حاصل تخیل ویژه زنان عشایر هستند. این فرش‌ها که به دلیل شیوه بافت و طرح خاصشان فرش‌های دستباف ذهنی‌باف نامیده می‌شوند، گاه چنان منحصر به فرد هستند که فراتر از یک کف‌پوش یا وسیله کاربردی، به عنوان آثار هنری شناخته می‌شوند.
آثار عشیره‌ای یا قبیله‌ای: بخش عمده‌ای از فرش‌های دستباف عشایری در این دسته قرار می‌گیرند. این فرش‌ها با نام قبایل کوچ‌نشینی محل تولیدشان شناخته می‌شوند، از جمله:
- ترکمن
- لری
- قشقایی
- بختیاری
مطالعه بیشتر: انواع طرح فرش ایرانی و تاریخچه آن‌ها
ویژگی فرش دستباف عشایری
در ادامه از این مطلب از فرشنامه فروشگاه اینترنتی فرش مشهد به بررسی ویژگی‌هایی می‌پردازیم که تفاوت‌های کلیدی بین فرش‌های عشایری و روستایی را مشخص می‌کنند و به همین دلیل، فرش‌های عشایری علی‌رغم داشتن ریشه‌های سنتی، در دکوراسیون مدرن نیز محبوبیت فراوانی یافته‌اند. این تفاوت‌ها، که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت، به ما کمک می‌کند تا تفاوت فرش عشایری و روستایی را بهتر درک کنیم.
- استفاده از پشم: به دلیل رواج گله‌داری و نبود دسترسی به مزارع پنبه، الیاف اصلی به‌کاررفته در فرش‌های روستایی و عشایری عمدتاً از پشم است.
- رنگ‌های محدود: به علت دشواری دسترسی به شهرها، قالی‌بافان عشایری از طیف محدودی از رنگ‌ها، معمولاً بین ۶ تا ۸ رنگ متداول، در فرش‌های خود استفاده می‌کردند.
- طرح‌های ذهنی: در فرش‌های عشایری، بافت اغلب بر اساس تصور و خلاقیت بافنده انجام می‌شود و طرح‌ها معمولاً ابتکاری و منحصر‌به‌فرد هستند.
انواع نقش فرش دستباف عشایری
یکی از ویژگی‌های بارز فرش‌های دستبافت، انعکاس شیوه زندگی و فرهنگ مردمی است که آن‌ها را می‌بافند. در تفاوت فرش عشایری و روستایی نیز این موضوع به چشم می‌خورد. فرش‌های عشایری با ریشه در سنت‌ها و فرهنگ ایلیاتی، ارتباط بسیار نزدیکی با طبیعت و باورهای مردمان کوچ‌رو دارند.
طرح‌ها و نقش‌های این فرش‌ها اغلب از طبیعت پیرامون، افسانه‌ها و اساطیر الهام گرفته شده و به همین دلیل، هر منطقه عشایری دارای نقوش و سبک بافت خاص خود است. برخلاف فرش‌های روستایی که گاه تحت تأثیر سلیقه بازار قرار می‌گیرند، فرش‌های عشایری به دلیل عدم وابستگی به بازارهای بزرگ، به اصالت و سبک سنتی خود پایبند مانده‌اند.
با این حال، می‌توان الگوهای رایج در فرش‌های دستباف عشایری را به صورت زیر دسته‌بندی کرد:
- نقش گل و بند: این طرح از محبوب‌ترین و پرکاربردترین نقوش در فرش‌های عشایری به شمار می‌آید. در این الگو، گل‌ها و بندها به‌طور منظم و تکراری در سراسر فرش جای می‌گیرند.
- اشکال هندسی: از ساده‌ترین و متداول‌ترین نقوش فرش عشایری است که عمدتاً توسط ایل شاهسون استفاده می‌شود.
- نقش حیوانات و پرندگان: الهام گرفته از طبیعت و محیط زندگی عشایر، این نقوش شامل تصاویری از حیواناتی چون گوسفندان، اسب‌ها، شترها و پرندگانی مانند عقاب و طوطی می‌شود.
- نقش گیاهان و درختان: این نقوش که شامل طرح‌هایی از گیاهان محلی و درختانی مانند بلوط، خرما و دیگر نباتات است، نیز در فرش‌های عشایری رایج هستند.
این نمونه‌ها تنها بخشی از تنوع نقش و نگارهای فرش دستباف عشایری را نشان می‌دهند. هر قبیله و منطقه دارای الگوهای ویژه‌ای است که بیانگر تاریخ و فرهنگ خاص آن‌هاست.
مطالعه بیشتر: خرید انواع فرش ماشینی طرح دست بافت
روش بافت فرش دستباف عشایر
روش بافت فرش در مناطق روستایی و عشایری ایران تفاوت‌های چشمگیری دارد که منجر به ایجاد سبک‌های متمایز در این دو نوع فرش شده است. این تفاوت‌ها تا حد زیادی به منطقه جغرافیایی و فرهنگ هر گروه وابسته است. برای مثال، فرش‌بافان عشایر لری از گره‌های درشت استفاده می‌کنند، در حالی که در فرش‌های قشقایی از بافت ترکی بهره می‌برند.
فرش دستباف روستایی
فرش دستبافت روستایی، یکی از زیباترین و اصیل‌ترین نمونه‌های هنر قالی‌بافی ایران است که جایگاه ویژه‌ای در دل علاقه‌مندان به صنایع دستی دارد. آشنایی با ویژگی‌های خاص این فرش‌ها کار سختی نیست. با کمی دقت و مقایسه آن‌ها با فرش‌های عشایری، می‌توانید دنیای جذاب فرش‌های روستایی را بهتر بشناسید.
ویژگی فرش دستباف روستایی
فرش‌های روستایی و عشایری، هر دو از میراث ارزشمند صنایع دستی ایران هستند و اشتراکات بسیاری در مواد اولیه و روش بافت دارند. در هر دو نوع فرش، پشم به عنوان اصلی‌ترین ماده اولیه مورد استفاده قرار می‌گیرد و این به دلیل فراوانی دامداری در مناطق روستایی و عشایری است. با این حال، تفاوت‌های ظریفی در طرح‌ها، رنگ‌ها و پیچیدگی نقوش این دو نوع فرش وجود دارد.
فرش‌های روستایی به طور معمول از طیف گسترده‌تری از رنگ‌ها بهره می‌برند که اغلب از رنگ‌های طبیعی گیاهی استخراج می‌شوند و تعداد آن‌ها گاهی به دوازده رنگ نیز می‌رسد. همچنین، طرح‌های فرش‌های روستایی پیچیده‌تر بوده و اغلب الهام گرفته از طبیعت اطراف، شامل طرح‌های گیاهی و جانوری است. این ویژگی‌ها به فرش‌های روستایی هویتی مستقل بخشیده و آن‌ها را از فرش‌های عشایری متمایز می‌سازد.
فرش‌های روستایی معمولاً دارای مقاومت بالایی هستند. در بافت این فرش‌ها، اغلب از گره‌های ایرانی یا فارسی استفاده می‌شود. ابعاد فرش‌های دستباف روستایی معمولاً کوچک بوده و بیشتر در اندازه‌های حدود ۶ متری تولید می‌شوند.
در شستشوی این فرش‌ها باید با دقت عمل کرد، زیرا به دلیل نبود تثبیت‌کننده‌های رنگ، ممکن است رنگ‌ها با یکدیگر تداخل پیدا کنند. طراحی این فرش‌ها کاملاً خلاقانه بوده و برگرفته از فرهنگ و سنت‌های منطقه‌ای است که در آن بافته شده‌اند.
انواع نقش فرش دستباف روستایی
طرح‌هایی که در بافت فرش روستایی استفاده می‌شود، یکی از وجوه تمایز و تفاوت‌های اصلی فرش روستایی و عشایر به شمار می‌رود. در این نوع فرش اغلب سه دسته نقش و نگار وجود دارد: طرح‌های هندسی، انتزاعی و عینی. طرح‌های هندسی این نوع فرش از نقوش فرش‌های عشایری الهام گرفته شده است. در بافت طرح‌های عینی اغلب از نقشه‌های ثابت و آماده استفاده می‌شود. در طرح‌های انتزاعی نیز قوه خلاقیت زنان قالی‌باف روستایی و الهام گرفتن آن‌ها از زندگی و طبیعت اطراف نقش دارد.
روش بافت فرش دستباف روستایی
یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های فرش عشایری و روستایی را می‌توان در روش بافت آن‌ها جستجو کرد. این تفاوت در نوع گره‌ای که در بافت استفاده می‌شود، خود را نشان می‌دهد. در حالی که فرش‌های عشایری اغلب با گره‌های درشت یا ترکی بافته می‌شوند و به همین دلیل ضخامت بیشتری دارند، فرش‌های روستایی معمولا با گره‌های ایرانی یا فارسی بافته می‌شوند که ظرافت و ظرافت بیشتری به آن‌ها می‌بخشد. این تفاوت در روش بافت، به همراه سایر ویژگی‌های منحصر به فرد هر یک از این دو نوع فرش، به خوبی تفاوت فرش عشایری و روستایی را آشکار می‌سازد.
فهرست محتوا
آخرین مقالات
