صنعت فرش، با تلفیق هنر و صنعت، همواره در حال تحول و نوآوری است. اما در کنار این زیبایی و اصالت، چالش هایی نیز وجود دارد که یکی از مهم ترین آن‌ها پوسیدگی فرش است. این پدیده نه تنها دوام و استحکام فرش را تحت‌الشعاع قرار می دهد، بلکه زیبایی و ارزش هنری آن را نیز کاهش می دهد. دلایل پوسیدگی فرش بسیار متعدد می باشد که شناخت آن‌ها و اتخاذ روش های پیشگیری، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با بررسی دقیق عوامل موثر بر پوسیدگی فرش، می توانیم از این اثر هنری ارزشمند به نحو مطلوب‌تری محافظت کنیم.
برای یافتن پاسخ تمامی پرسش های خود در مورد دلایل پوسیدگی و راه های جلوگیری از آن، پیشنهاد می کنیم تا انتهای این مقاله همراه ما باشید. با مطالعه‌ی دقیق این مطلب، نه تنها به طور کامل با دلایل آن آشنا می شوید، بلکه راهکارهای عملی برای حفظ و نگهداری فرش هایتان و جلوگیری از آسیب دیدن آن‌ها را نیز فرا خواهید گرفت. با اطمینان خاطر می توانیم بگوییم که پس از خواندن این مقاله، فرش ماشینی منزل شما همیشه سالم و نو باقی خواهند ماند.
تعریف پوسیدگی فرش
پوسیدگی فرش زمانی رخ می دهد که هر عاملی به الیاف، گره ها و ساختار داخلی فرش آسیب رسانده و باعث شل شدگی یا حتی از هم گسیختگی نخ های آن شود. بسیاری از افراد متوجه این مشکل نمی شوند تا زمانی که فرش به طور کامل پاره شده یا از بین رفته باشد. علت اصلی این موضوع، عدم توجه کافی به فرش و بررسی نکردن منظم آن است. با گذشت زمان، پوسیدگی به تدریج گسترش می یابد و بدون آنکه متوجه شویم، به عمق فرش نفوذ می کند.
مطالعه بیشتر: آشنایی با انواع گره قالی| چه نوع گرهی ماندگاری بیشتری دارد؟
دلایل پوسیدگی فرش چیست؟
رطوبت: دشمن شماره یک فرش است. نفوذ آب و رطوبت به دلایل مختلفی مانند نشتی لوله ها، بارندگی یا حتی رطوبت هوا، می تواند به سرعت به بافت و الیاف فرش آسیب برساند. این رطوبت، همچون بیماری کشنده، به تدریج باعث پوسیدگی فرش، تغییر رنگ آن و در نهایت از بین رفتن کامل آن می شود. ماندگاری رطوبت در عمق فرش، محیطی مناسب برای رشد انواع قارچ ها و باکتری ها فراهم کرده و به سرعت به تخریب فرش دامن می‌زند.
شستن غیر اصولی فرش: نوع الیاف و مواد اولیه به کار رفته در فرش ها بسیار متنوع است و هر نوع فرشی به روش خاصی نیازمند مراقبت است. الیاف برخی فرش های ماشینی مقاومت کمتری دارند و استفاده از مواد شوینده قوی و اسیدی به آن‌ها آسیب جدی وارد می کند. برای آگاهی از روش صحیح شستشوی فرش، بهتر است به برچسب راهنمای شستشو که اغلب پشت فرش قرار دارد، مراجعه کنید. شستشوی فرش با مواد شیمیایی قوی مانند وایتکس و سولفید، باعث تسریع در فرسودگی و پوسیدگی الیاف فرش شده و محیطی مناسب برای رشد قارچ ها فراهم می‌کند.
خشک کردن نادرست فرش: خشک کردن نادرست فرش یکی از عوامل اصلی پوسیدگی آن است. اگر فرش خود را به قالیشویی سپرده‌اید، می توانید خیالتان راحت باشد؛ اما اگر خودتان اقدام به شست‌وشوی آن کرده اید، باید به روش صحیح خشک کردن آن توجه کنید.
ایجاد جریان هوا با باز کردن پنجره ها یا استفاده از پنکه، سرعت خشک شدن فرش را افزایش می‌دهد. برای لکه های کوچک، استفاده از سشوار می تواند مفید باشد. در صورت ریختن آب روی فرش، ابتدا با یک پارچه خشک آب اضافی را بگیرید و سپس فرش را در معرض نور غیرمستقیم آفتاب قرار دهید. برای جلوگیری از تغییر رنگ، می توانید یک پارچه سفید روی آن بیندازید. اگر امکان پهن کردن فرش وجود ندارد، آن را از زمین فاصله دهید تا هوا به راحتی به زیر آن جریان یابد. با رعایت این نکات ساده، می توانید به عمر فرش خود بیافزایید.
ایجاد فشار روی فرش: یکی از عوامل اصلی پوسیدگی فرش، اعمال فشار مکانیکی بر روی الیاف آن در حضور رطوبت است. رطوبت باقیمانده در بافت فرش، به عنوان محیطی مناسب برای فعالیت میکروبی و تخریب الیاف عمل می کند.
در معرض نور مستقیم و شدید آفتاب: تابش مستقیم و طولانی‌مدت اشعه ماوراء بنفش موجود در نور خورشید، باعث تخریب ساختار مولکولی الیاف فرش و در نتیجه پوسیدگی آن می شود.
مطالعه بیشتر: نحوه پیشگیری از زرد شدن فرش بعد از شستن| راهنمای کامل
راه های جلوگیری از پوسیدگی فرش
پوسیدگی فرش می تواند به دو صورت سطحی و عمقی رخ دهد. در پوسیدگی سطحی، آسیب تنها به قسمت کوچکی از فرش محدود می شود و بافت کلی آن دست‌نخورده باقی می ماند. اما در پوسیدگی عمقی، تغییرات گسترده ای در تار و پود و گره های فرش ایجاد می شود که ترمیم آن را دشوارتر می کند. خوشبختانه با رعایت برخی نکات ساده می توان از پوسیدگی فرش جلوگیری کرد و عمر آن را افزایش داد. در ادامه به بررسی این نکات جهت جلوگیری از پوسیدگی خواهیم پرداخت.
- نگهداری مناسب و اصولی از فرش.
- دوری از رطوبت و کنترل سطح رطوبت فرش.
- نظافت مداوم و مرتب فرش.
- خشک کردن اصولی فرش پس از شست‌وشو.
- چرخاندن فرش در فواصل زمانی مشخص برای ایجاد تهویه مناسب در زیر فرش.
- اجتناب از استفاده از شوینده های قوی حاوی اسید و مواد شیمیایی.
- بررسی منظم وضعیت فرش.
- عدم قرار دادن فرش ها روی هم به مدت طولانی.
- خودداری کردن از تابش مستقیم نور خورشید به فرش.
با رعایت اصول ساده مراقبتی، می توانید به سادگی طول عمر فرش‌های خود را افزایش دهید و از زیبایی و دوام آن‌ها لذت ببرید. توجه داشته باشید که کیفیت الیاف فرش در این امر بسیار موثر است؛ به عنوان مثال، فرش هایی با شانه پایین و الیاف ضعیف، به خصوص در برابر رطوبت بسیار آسیب‌پذیر بوده و عمر کوتاهی دارند. پس با انتخاب فرش مناسب و مراقبت صحیح از آن، می توانید سال ها از زیبایی و نرمی فرش خود لذت ببرید.
مطالعه بیشتر: راهنمای خرید فرش دست دوم| نکاتی که باید بدانید
راه های ترمیم فرش‌های کهنه و پوسیده
به همان‌گونه که قبلاً اشاره کردیم، پوسیدگی می‌تواند سطحی یا عمقی باشد. برای ترمیم هر نوع، ضروری است که طبق اصول خاصی عمل کنیم.
رفع پوسیدگی سطحی: برای ترمیم پوسیدگی‌های سطحی فرش، ابتدا باید محل آسیب‌دیده را با دقت مورد بررسی قرار دهید. اگر آسیب جزئی است، می‌توانید با استفاده از یک سوزن نازک و نخ، محل پوسیدگی را به الیاف سالم فرش متصل کنید. در صورتی که پوسیدگی وسیع‌تر باشد، می‌توانید از سوزن ضخیم‌تری استفاده کنید. این روند را ادامه دهید تا محل به‌خوبی پوشانده شود.
اصلاح پوسیدگی عمقی نیازمند استفاده از روش‌های تخصصی است و نباید بدون تجربه و مهارت کافی اقدام کرد. در ابتدا، باید پوسیدگی را از سطح فرش جدا کرده و سپس با چسب مخصوص فرش، الیاف سالم را به یکدیگر متصل نمایید.
مراحل بازسازی پوسیدگی عمقی فرش
- فرش را به سمت پشت برگردانید.
- با استفاده از چاقو یا قیچی مخصوص، بخش‌های پوسیده را از فرش جدا کنید.
- چسب مخصوص پشت فرش را در ناحیه مورد نظر بمالید و به‌خوبی آغشته نمایید.
- الیاف سالم فرش را روی محل پوسیدگی و روی چسب قرار دهید.
- محل ترمیم را فشار دهید تا چسب به‌خوبی خشک شود.
نکته‌ای که باید به آن توجه کنید این است که گاهی فرش در قالیشویی دچار آسیب می‌شود. دلیل پاره شدن فرش در قالیشویی ممکن است رطوبت و پوسیدگی قبلی فرش ماشینی باشد.
اقدامات لازم پس از مشاهده پوسیدگی فرش
پس از اینکه پوسیدگی فرش را مشاهده کردید، بسیار حائز اهمیت است که چه اقداماتی انجام دهید. اگر پوسیدگی عمقی است، باید در اسرع وقت برای ترمیم پارگی فرش ماشینی آن را به رفوگر بسپارید. جمع‌آوری فرش نیاز به تکنیک‌های خاصی دارد تا از گسترش پوسیدگی و آسیب دوباره به فرش جلوگیری شود.
بهترین روش برای جمع کردن فرش‌های کلاسیک و ماشینی، لول کردن آن است. ابتدا فرش را لول کنید و سپس آن را به کارگاه رفوگری انتقال دهید.
اگر تصمیم به تا زدن فرش دارید، توجه کنید که قسمت پوسیده فرش نباید تا بخورد؛ زیرا این کار ممکن است باعث گسترش بیشتر پوسیدگی و آسیب به آن شود.
نتیجه گیری
پوسیدگی فرش یکی از آسیب‌هایی است که ممکن است به طور ناخواسته برای هر نوع فرشی رخ دهد. با این حال، با رعایت چند نکته، می‌توان از ایجاد این مشکل جلوگیری کرد.
رطوبت و خیسی مهم‌ترین عواملی هستند که باعث پوسیدگی فرش می‌شوند. این مشکل به‌ویژه در شهرهای شمالی ایران که بارندگی بیشتری دارند، به وفور مشاهده می‌شود. بنابراین، مهم است که قبل از بروز پوسیدگی، از فرش به‌خوبی مراقبت کنیم و آن را از رطوبت دور نگه‌داریم.
سوالات متداول- دلایل پوسیدگی فرش
در صورتی که پوسیدگی فرش عمیق باشد، بهتر است آن را به یک کارگاه رفوگری تحویل دهید. کارگاه‌های رفوگری در تمامی شهرها موجود هستند و با جست‌وجو در اینترنت یا پرس‌وجو از افراد محلی می‌توانید آدرس این مراکز را پیدا کنید.
بله، شما می‌توانید با استفاده از پرده‌های ضخیم از تابش مستقیم آفتاب بر روی فرش جلوگیری کرده و از پوسیدگی آن پیشگیری کنید.
این‌طور نیست که حتماً چنین اتفاقی بیفتد. اگر فرش به‌درستی و در شرایط مناسب از نظر نور و دما نگهداری شود و به خوبی مراقبت گردد، می‌توان آن را به‌صورت لوله شده برای مدت طولانی ذخیره کرد.
