هنگام خرید فرش ماشینی، علاوه بر طرح و نقش و مشخصاتی مانند شانه و تراکم، توجه به یک عامل بسیار مهم دیگر یعنی آهار فرش ماشینی نیز ضروری است. آهارزنی فرآیندی است که استحکام و دوام نخ های فرش را افزایش می دهد و در واقع نوعی پوشش محافظتی برای آن ها محسوب می شود. آگاهی از انواع آهار، نحوه آهارزنی و تأثیر آن بر کیفیت فرش، به شما کمک می‌کند تا انتخابی آگاهانه تر داشته باشید و فرشی با طول عمر بیشتر را برای منزل خود تهیه کنید. در این مقاله ، به بررسی جامع فرآیند آهارزنی فرش و اهمیت آن در انتخاب فرش مناسب خواهیم پرداخت.
آهار فرش ماشینی چیست و چه کاربردهایی دارد؟
در صنعت نساجی و فرش بافی، برای افزایش استحکام نخ ها و بافت فرش، از ترکیبی به نام آهار فرش ماشینی استفاده می شود. واژه “آهار” به معنای ترکیبی از نشاسته و کتیرا است که در گذشته برای چسباندن کاغذ یا تقویت الیاف لباس به کار می رفت. امروزه در صنعت فرش‌بافی، این ترکیب شامل نشاسته، چسب های گیاهی، صمغ ها و رزین های صنعتی است و وظیفه اصلی آن افزایش مقاومت و دوام فرش های ماشینی است.
در آهار فرش ماشینی، علاوه بر استفاده از الیاف مرغوب، به طور قابل توجهی مقاومت فرش را در برابر سایش و پارگی افزایش می دهد. این فرآیند با تقویت تار و پود فرش، استحکام کلی آن را بهبود بخشیده و از ایجاد پرزهای اضافی و پراکندگی آن‌ها جلوگیری می کند. در نتیجه، فرش آهارزنی شده ظاهری یکدست تر و عمر مفید بیشتری خواهد داشت.
با استفاده از آهار در فرآیند تولید فرش ماشینی، کیفیت فیزیکی نخ به طور قابل توجهی ارتقا می یابد. این امر موجب تسهیل شستشوی فرش و افزایش مقاومت آن در برابر سایش و فشار ناشی از اشیاء سنگین می شود. به عبارت دیگر، آهار نقش مهمی در بهبود دوام و ماندگاری فرش ماشینی ایفا می کند.
آهار فرش ماشینی علاوه بر افزایش استحکام و دوام فرش، مزایای دیگری نیز به همراه دارد. این ماده با جلوگیری از ایجاد الکتریسیته ساکن، رفت و آمد بر روی فرش را آسان تر می کند. همچنین، خواص ضدبو و ضدکپک آهار، فرش را در برابر رطوبت و رشد قارچ مقاوم تر کرده و از آسیب دیدن آن جلوگیری می‌کند. به عبارت دیگر، آهار با ایجاد یک لایه محافظ، عمر مفید فرش را افزایش داده و کیفیت آن را حفظ می کند.
مطالعه بیشتر: کامل ترین راهنمای خرید فرش ماشینی برای خانه شما
هدف از آهار
برای افزایش مقاومت فرش در برابر پارگی و سایش، کاهش پرزدهی، و ایجاد ظاهری یکدست و صاف بر روی سطح فرش، الیاف نخ های تار را آهار می دهند. مواد آهاری در واقع ترکیبات میکرومولکولی هستند که به دور الیاف پیچیده شده و با ایجاد یک لایه محافظ، استحکام و دوام فرش را بالا می برند. این مواد با ایجاد پیوند بین خود و یا با الیاف، باعث می شوند تا الیاف محکم تر به هم بچسبند و از جدا شدن آن ها جلوگیری شود.
انواع آهار فرش ماشینی
آهار فرش ماشینی، که به منظور افزایش استحکام و بهبود ظاهر فرش انجام می شود، به دو دسته کلی طبیعی و مصنوعی تقسیم می شود. در روش سنتی و طبیعی، از مواد طبیعی مانند نشاسته و مشتقات سلولزی استفاده می شود. اما در روش مدرن و صنعتی، آهارزنی با استفاده از مواد مصنوعی نظیر پلی وینیل الکل، پلی اکریلات و کوپلیمرهای خاص انجام می شود. انتخاب نوع آهار به عواملی چون جنس الیاف فرش، طرح و کیفیت مورد نظر بستگی دارد.
آهار فرش ماشینی، فرآیندی است که با توجه به نوع مواد به کار رفته، تاثیرات متفاوتی بر محیط زیست و دوام فرش دارد. استفاده از مواد طبیعی در آهار، ضمن سازگاری با محیط زیست، ممکن است دوام فرش را کمی کاهش دهد. در مقابل، آهارهای مصنوعی با پایه پلیمری، دوام فرش را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهند اما ممکن است برخی نگرانی های زیست‌محیطی را به همراه داشته باشند. فرمول آهار بسته به نوع الیاف فرش و خواص مورد نظر، متغیر بوده و انتخاب مناسب آن، تاثیر مستقیمی بر کیفیت و طول عمر فرش دارد.
مطالعه بیشتر: نقد و بررسی انواع الیاف فرش ماشینی
آهار معمولاً با ترکیب چسب های مختلفی چون رزین پلی ونیل استات، نشاسته، پلی ونیل الکل و مواد افزودنی مانند آنتی باکتری و پلاستوسایزر تولید می شود. مواد آنتی باکتری برای افزایش ماندگاری چسب و جلوگیری از فساد آن، تقریباً در همه فرمولاسیون‌های آهار به کار می‌روند. فرمولاسیون دقیق آهار ثابت نیست و بسته به کیفیت مورد نظر، متفاوت است. در تولید آهارهای باکیفیت، از رزین خالص استفاده می شود که نوعی ترکیب چسبناک و نامحلول در آب است. رزین می تواند از منابع طبیعی (گیاهی) یا مصنوعی (صنعتی) تهیه شود. در آهارهای مرغوب معمولاً از مواد افزودنی اضافی استفاده نمی شود.
فرآیند تولید آهار فرش ماشینی چگونه است؟
برای تهیه آهار فرش ماشینی، ابتدا نشاسته را با آب سرد ترکیب کرده و به مدت نیم ساعت به خوبی هم می زنیم تا نشاسته به‌طور کامل در آب حل شود. سپس، مخلوط را حرارت می دهیم تا نشاسته بپزد و آهار به غلظت مورد نظر برسد. این فرایند تضمین می کند که آهار به طور یکنواخت روی الیاف فرش پخش شده و کیفیت و دوام آن را افزایش می دهد.
در این مرحله از فرآیند، دمای دقیق بین 58 تا 70 درجه سانتی‌گراد از اهمیت بالایی برخوردار است. پخت نشاسته در این دما صورت می‌گیرد و نقش بسیار مهمی در تعیین کیفیت نهایی چسب دارد. پس از اتمام این مرحله حساس، چسب آهار به تدریج به ترکیب اضافه می شود.
میزان مواد اولیه مصرفی در تولید آهار فرش ماشینی، متأثر از عوامل متعددی است. تراکم بافت فرش، نوع الیاف بکار رفته در آن و سرعت حرکت غلتک آهار، از جمله مهم ترین عواملی هستند که بر مقدار مواد اولیه مورد نیاز در فرایند آهارزنی تأثیرگذارند. این عوامل به صورت مستقیم با یکدیگر در ارتباط بوده و هرگونه تغییر در آن‌ها، منجر به تغییر در میزان مصرف مواد اولیه خواهد شد.
در فرآیند تولید فرش ماشینی، جهت چرخش دستگاه های چسب‌زن و آهارزنی به گونه ای تنظیم می شود که مواد چسبنده به طور کامل و یکنواخت به پشت فرش بچسبند و استحکام لازم را ایجاد کنند. پس از این مرحله، فرش وارد خشک‌کن می شود و در معرض دمای بین 80 تا 120 درجه سانتی‌گراد قرار می گیرد تا رطوبت آن به طور کامل گرفته شود.
عدم خشک شدن کامل چسب آهار و تنظیم نادرست حرارت، دو عامل اصلی آسیب به فرش محسوب می شوند. در صورت خشک نشدن کامل آهار، الیاف فرش دچار آسیب شده و ابعاد آن دچار تغییر می شود. از سوی دیگر، حرارت نامناسب نیز می تواند به نخ های فرش صدمات جدی وارد کرده و به طور قابل توجهی از طول عمر آن بکاهد.
پس از آنکه رطوبت فرش به طور کامل گرفته شد و اطمینان حاصل شد که تمام چسب ها به خوبی جذب شده اند، فرش وارد دستگاهی می شود که با استفاده از بخار، پشت فرش را نرم می کند. این دستگاه، با ایجاد بخار فراوان، مشابه یک اتوی بزرگ عمل کرده و باعث می شود پرزهای پشت فرش شل شده و نرمی و لطافت خود را بازیابند.
مطالعه بیشتر: 8 مورد از مشخصات فرش ماشینی خوب
مواد تشکیل‌دهنده چسب آهار فرش ماشینی
- رزین پلی ونیل استات
- نشاسته
- پلی ونیل الکل
- آنتی باکتری
- پلاستورسایزر (دی بوتیل فتالات)
بهترین آهار برای فرش های ماشینی از رزین های خالص و بدون افزودنی تهیه می شود و کیفیت و دوام فرش را به طور قابل توجهی افزایش می دهد. با این حال، در مورد آهارهای نشاسته ای، فرمولاسیون مشخص و واحدی وجود ندارد و ترکیبات آن ها ممکن است در واحدهای مختلف تولید فرش متفاوت باشد.
ویژگی‌هایی که آهار به نخ می‌بخشد شامل موارد زیر است:
- افزایش استحکام نخ
- بالا بردن وزن نخ
- کاهش پرزهای نخ
- پوشاندن عیوب احتمالی موجود در نخ
و در نهایت…
آهارزنی، کلیدی برای دوام فرش ماشینی است. این فرآیند حیاتی در تولید فرش، به منظور افزایش استحکام و مقاومت فرش در برابر شستشو و سایش انجام می شود. هنگام خرید فرش ماشینی، علاوه بر توجه به جنس الیاف و طرح و رنگ، به کیفیت آهارزنی آن نیز دقت کنید. آهار مناسب، در کنار الیاف باکیفیت و مراقبت صحیح، عمر فرش را به طور چشمگیری افزایش داده و زیبایی آن را برای سال های طولانی حفظ می کند. پس، آهارزنی را نادیده نگیرید، زیرا این فرآیند کوچک، نقش بزرگی در دوام و کیفیت فرش شما ایفا می کند.
